اگر از بی خوابی رنج می برید تقریبا 25 درصد از مردم جهان نیز در زندگی شان تجربه بی خوابی را داشته اند. بی خوابی چه در شب باشد چه در روز ، عذاب آور است و فرقی نمی کند به کدام شکل اتفاق بیافتند

غالبا در زمان پرواز یا مسافرت و یا قرار داشتن در جایی غریب دچار بی خوابی زودگذر می شوید

بی خوابی موقت زمانی بروز می کند که چرخه خواب برای چند هفته دچار اختلال شود مثلا در زمان بروز مشکلات کاری و بی خوابی مزمن مشکل دیر گذری است که طی مدت زمان طولانی و بر اثر بیماری یا عادت نادرست خواب در فرد بروز می کند

بهرحال بی خوابی میتواند به اشکال مختلفی بروز کند اما در آیورودا بی خوابی را بر اساس علائمی دسته بندی می کنند که مربوط به نوع تیپ دوشایی افراد می شود

افراد واتایی : خواب بسیار سبکی دارند و با کوچک ترین سرو صدایی از خواب بیدار می شوند و با سختی دوباره به خواب می روند. آنها معمولا در زمانی که واتا دوشا در بدن شان غالب می شود یعنی در ساعات 2 تا 4 صبح از خواب بیدار می شوند. معمولا با ذهنی نگران به بستر می روند و قبل از اینکه خواب شان ببرد ، تمامی نگرانی هایشان را در ذهن مرور کرده اند

افرادی پیتایی : به سرعت به خواب می روند اما بین ساعت 12 شب تا 2 صبح از خواب بیدار می شوند و معمولا وقتی این اتفاق بایشان می افتد عصبانی می شوند و حتی در روز بعد نیز شکایت از بی خوابی شب گذشته دارند و بداخلاقی می کنند. آنها معمولا شب ها بسیار گرم شان می شود و عرق می کنند و گاهی نیز به دلیل احساس تشنگی از خواب بیدار می شوند. غالبا خواب هایی که می بینند مربوط به جنگ ، دعوا و خشم است

افراد کافایی: معمولا به آسانی به خواب می روند اما به دلیل انسداد سینوس ها از خواب بیدار می شوند. گرفتگی سینوسها در آنها معمولا در هنگام صبح زود ایجاد می شود. آنها از سوء هاضمه رنج می برند چون عمل گوارش در آنها بسیار کُند انجام می شود بخصوص اگر شام را دیر میل کرده باشند صبح روز بعد با احساسی از سنگینی و افسردگی از خواب بیدار می شوند. رویاهایی که در خواب می بینند غالبا شامل رویاهایی رومانتیک ، غم انگیز و اشکبار است

سانیپاتا Sannipata وضعیتی است که در آن هر سه دوشا از تعادل خارج شده اند و فرد در هیچ زمانی از شبانه روز نمی تواند به آسانی به خواب رود و هنگام بیداری نیز بسیار خسته و کسل است و احساس گیجی دارد.

راهکارهایی برای داشتن خوابی بهتر:

شب ها زود به رختخواب بروید و بخوابید. بهترین زمان برای خوابیدن با توجه به تیپ دوشایی بدن شما عبارت است از: افراد واتایی ساعت 10 شب ، افراد پیتایی بین ساعت 10 تا 11 شب و افراد کافایی بین ساعت 11 تا 12 شب

قبل از خواب ، خود را از تنش ها و استرس ها دور کنید و دقایقی را به آرام شدن جسم و ذهن تان اختصاص دهید. مثلا با خواندن دعاها و یا انجام مدیتیشن

حداقل یک تا 2 ساعت قبل از خواب ، خود را از تمامی رسانه ها و لوازم الکترونیکی مانند کامپیوتر ، تلویزیون و موبایل دور کنید. بهتر است در اتاق خواب تان این لوازم وجود نداشته باشند

اتاق خواب تان را به مکانی آرام بخش تبدیل کنید. بهتر است از رنگهای ملایمی در آن استفاده کنید و آن را به مکانی خلوت و دور از اذحام انواع لوازم تزئینی تبدیل کنید. اتاق خواب باید خلوت و منظم باشد. هوای درون اتاق خواب نیز باید متعادل باشد و از خوشبو کننده ها نیز در آن استفاده نکنید

البته به تشک نیز اهمیت دهید و از تشک خواب مناسبی استفاده کنید که در آن احساس آسودگی داشته باشید

وعده شام را زود میل کنید . بهترین زمان برای صرف وعده شام بین ساعت 6 تا 8 شب می باشد. البته در وعده شام از غذاهای سنگین و پرحجم و غذاهای چرب هرگز استفاده نکنید. یک شام سبک بسیار مناسب است

همچنین از نوشیدن انواع نوشیدن های کافئین دار و الکل پرهیز کنید. نوشیدنی های کافئین دار را از بعدازظهر ننوشید زیرا ایجاد بی خوابی می کند. البته بعضی از داروها نیز دارای کافئین هستند که مصرف آنها موجب بی خوابی یا بد خوابی می شود

قبل از خواب یک فنجان دمنوش گیاهی آرامبخش بنوشید. دمنوش گیاهان مانند اسطوخودوس ، بادرنجبویه ، گل گاوزبان برای بهبود کیفیت خواب بسیار مناسب هستند. البته در مصرف دمنوش ها هرگز زیاده روی نکنید و هیچگاه یک دمنوش را برای مدت زمان طولانی استفاده نکنید. بهتر است اگر یک هفته هر شب از یک دمنوش نوشیده اید برای 4 هفته بعدی از آن ننوشید و از دمنوش های دیگری استفاده کنید. به ممنوعیت های هر دمنوش نیز توجه داشته باشید مثلا چنانچه در دوران بارداری هستید و یا فشار خون دارید و یا بیماریهای دیگر، حتما قبل از مصرف ، با پزشک مشورت کنید.

ماساژ سر و پیشانی و کف پاها با روغن مناسب هر دوشا نیز بسیار مفید است. بهتر است افراد واتایی سطح پیشانی و شقیقه ها و کف پاها را با روغن کنجد و افراد پیتایی با روغن نارگیل قبل از خواب برای دقایقی به آرامی ماساژ دهند

نوع و کیفیت خواب شبانه تا حدود زیادی به غذاهایی که در طول روز مصرف شده نیز بستگی دارد. مصرف غذاهای نامناسب با نوع دوشای بدن موجب تولید آما (سم) در بدن شده که به شدت بر کیفیت خواب تاثیرگذار است

غذای واتایی ها باید سبک و حاوی خوراکهایی با طبع گرم باشد. بهتر است همراه با ادویه هایی مانند زیره سبز، میخک، دارچین و زنجبیل پخته شده باشد. بهترین ساعت صرف شام برای افراد واتایی حدود ساعت 6 عصر می باشد

غذای پیتایی ها باید معتدل و بدون ادویه های تند و شور باشد و بهتر است از گشنیز و رازیانه نیز در غذاهای خود استفاده کنند و شام خود را بین ساعت 6 تا 7 عصر میل کنند

غذای کافایی ها باید گرم و همراه با اویه هایی مانند زنجبیل ، خردل و سیر باشد و شام خود را بین ساعت 7 تا 8 شب میل کنند و تا زمان خواب نیز تنقلات مصرف ننمایند

خوردن ماست در شب مناسب نیست زیرا موجب گرفتگی و بسته شدن کانال های انرژی در بدن می شود و افراد مبتلا به آسم ، برونشیت و روماتیسم باید از مصرف ماست در شب بپرهیزند

قبل از خواب برای دقایقی یوگا تمرین کنید. بهتر است آساناهای کششی یوگا را به آرامی انجام دهید

• یوگا در آیورودا
• عطر و روغن مناسب در آیورودا
• نسخه خانگی بی خوابی در آیورودا
• خوابیدن در بین روز
• ساعات خواب و بیداری