مقدمه ای بروضعیت های یوگا (آسانا)
پتانجلی در سوترا"وضعیت های یوگا"را قرار گرفتن در وضعیت استوار و راحت معنی کرده است. برحسب این تعریف آساناها برای بالا بردن توانایی بدن جهت نشستن در یک وضعیت ثابت و استواری ,به مدت زیاد تمرین می شوند ,ظرفیتی که افزایش آن برای مراقبه لازم است. راجایوگا نیز وضعیت های یوگا را برای رسیدن به توانایی لازم برای نشستن در یک حالت ثابت و استوار تعریف کرده است. هاتایوگا هدف از آساناها را قرار گرفتن در یک وضعیت ثابت و استواربرای باز کردن کانالهای انتقال انرژی و مراکز روانی می داند.
هات یوگیست ها دریافته اند که کنترل بدن که در پی انجام تمرینات بدست می آید پرتوجو را در کنترل ذهن و انرژی توانا می سازد .به عبارت دیگر آساناها سبب می شوند که ذهن کنترل شود و انسان به آگاهی بالاتر برسد. ایجاد یک ساختار متعادل برای هماهنگی بدن, تنفس و ذهن و حالت های بالا لازم است, به این دلیل تمرین آساناها در متون ها تا یوگا مانند "هاتا یوگا پرادی پیکا" مقدم بر مراحل اولی یوگا معرفی شده اند.
در متون مقدس ذکر شده آساناهای یوگا شامل 8400000 حرکت است که اشاره به عبور از مراحل تولد و مرگ دارد و در هر هویتی از آن عبور کرده و این امر به نام چرخه تولد و مرگ خوانده شده است. این آساناها اشاره مجدد است به پیشرفت تدریجی ساده ترین و ضع حیات تا تکامل وجود مقام انسانی. این تعداد آساناها به وسیله ریشی ها و یوگی ها در طی قرون متمادی تقلیل داده شده اند تا اینکه امروز به رقمی کمتر از صد رسیده است.هر فردی می تواند با تمریناتش جریان کارما را متوقف کند و مرحله به مرحله تکامل یابد. از میان این حرکات تنها 84 حرکت اصلی و مفید تشخیص داده شده اند.
اکثر آساناهایی برگرفته شده از رسوم و عادات حیوانات است.ریشی های مقدس با مطالعه عمیق روی حیوانات دریافتند که آنها در یک هماهنگی با محیط خود زندگی می کنند.آنها متوجه شدند حرکات و وضعیت هایی که حیوانات به خود می گیرند تاثیر شگفت انگیزی روی هورمونها و دستگاه تولید مثل دارد. به عنوان مثال با تقلید از حرکات خرگوش در تمرین"شاشانگ آسانا يا همان وضعيت خرگوش"افزایش آدرنالین خود را که مسئول مکانیزم دفاعی است,ملاحظه کردند. از این رو سعی کردند که برای تندرستی انسان از حرکات طبیعی و خودبخودی حیوانات تقلید کنند.
جسم و ذهن از یکدیگر جدایی ناپذیرند. بین اعمال و ذهن ما رابطه مستقیم وجود دارد. بدن شکل ناویژه ذهن است.تمرین یوگا این دو بدن ویژه و ناویژه را هماهنگ می کند.این دو بدن جایگاه اصلی تنش ها و عقده ها هستند.هر عقده روانی یک مطابقت فیزیکی با عقده های عضلانی دارد.به عبارت دیگر تنش های روانی و عضلانی نسبت به هم تاثیر متقابل دارند.
هدف آساناها رها کردن این عقده هاست.آساناها با متعادل کردن آنها در یک سطح فیزیکی, اختلالات روانی را با کار کردن روی آنها از طریق ذهن کاهش می دهد یا مرتفع می کند. به عنوان مثال تنش های هیجانی و سرکوب کردن آنها می توانند باعث گرفتگی و بلوکه شدن انرژی در ریه ها و دیافراگم و جریان تنفس بشوند و بیماری چون آسم را فراهم کنند.
گره های عضلانی می تواند در هر کجایي از بدن رخ دهد. مانند انقباضات گردن و بیماریهای مربوط به مهره های گردن و ستون فقرات. گروهی از آساناها همراه با پرانایام ,تمرینات نظافتی و مراقبه و یوگانیدرا,تاثیر زیادی در رفع این اختلالات در سطح جسمانی و روانی دارند.
در نتیجه حرکت انرژیهای خفته, بدن سرشار از انرژی حیاتی و قدرت می شود ,ذهن روشن و خلاق می شود و تعادل ایجاد می گردد.
تمرینات منظم آساناها ساختار و موقعیت بدن را استحاله می کند و تندرستی بدست می آید. در طول انجام آساناها انرژی های خفته بیدار می شوند و اثرات آن در تمام مظاهر حیات مشاهده می گردند.
تمرین آساناها
اغلب افراد آساناهای یوگا را به عنوان یک سری حرکت ورزشی تلقی می کنند در حالی که آساناها حرکت ورزشی نیستند بلکه روشهایی هستند که باعث می شوند بدن الگوی واقعی خودش را بدست آورد و افزایش سطح آگاهی و آرامش و تمرکز را تجربه کند.عمده ترین این مراحل ,توسعه سلامت بدن است یا بیداری کانالهای انرژی و توزیع انرژی در تمام سطوح بدن.هر چند که آساناها ورزش نیستند اما مکمل ورزش می باشند. قبل از مشخص کردن اختلاف این دو باید معنی و مفهوم ورزش را روشن کنیم.
به طور کلی تاثیر حرکات ورزشی بر روی اندام و عضلات است. بدون انجام حرکات ورزشی خستگی عضلانی و ضعف بافت استخوانی حاصل گردد. ظرفیت جذب اکسیژن کاهش پیدا کرده توانایی مقابله با حوادث فیزیکی غیر مترقبه در ارتباط با عملکرد انسولین کاهش می یابد ولی در تاثیر ورزش و آساناها بر بدن تفاوت های بسیاری وجود دارد .وقتی ما آساناهای یوگا را انجام می دهیم از روند سرعت تنفس می کاهیم, با ایجاد روند نزولی در سوخت و ساز بدن تقاضای اکسیژن و درجه حرارت بدن را کاهش می دهیم در صورتی که هنگام ورزش سرعت تنفس و متابولیسم بدن افزایش یافته نیاز به جذب اکسیژن و بدن داغ می شود.حالات یوگا بر روی غدد و اندام داخلی اثر مستقیم دارد و باعث اصلاح و ترمیم فعالیت های الکترو شیمیایی سیستم عصبی می شود.
طبقه بندی آساناها
آساناهای یوگا را به سه دسته طبقه بندی کرده اند:مقدماتی,متوسط,و پیشرفته.این تقسیم بندی به آن معنی نیست که در هر طبقه آساناها ی مشخصی وجود دارد که باید انجام شود, بلکه منظور ایجاد هماهنگی درکل سیستم است.
تمرینات مقدماتی گروه آساناهای مقدماتی برای کسانی که تاکنون آساناهای یوگا را انجام نداده ,بیمار بوده یا به مناسبت ضعف جسمانی قادر به انجام آساناهای مشکل نیستند طراحی شده اند.این گروه از آساناها بین جسم و روان همامنگی ایجاد کرده فرد را برای آساناهی پیشرفته آماده می کنند و در تامین سلامت بدن تاثیر بسزایی دارند و شامل تمرینات پاوان موکت آسانا, تمرین برای تقویت چشم, ایجاد آرامش ,آماده سازی برای نشستن در حالت مراقبه و آساناهایی مانند و اجرآسانا,آساناهای ایستاده و سلام برخورشید می باشند.
گروه متوسط این گروه از آساناها نسبت به گروه اول مشکل ترند و کسانی می توانند آنها را تمرین کنند که تمرینات مقدماتی را انجام داه باشند و از انسجام نسبی بدن برخوردار باشند و مشکلی در انجام آنها نداشته باشند. این گروه از آساناها به تمرکز,استواری و هماهنگی تنفس نیاز بیشتری دارند و عبارتند از: تمرینات خم شدن به جلو و عقب ,تمرینات ستون فقرات ,تعادلی و وضعیت استاد و نیلوفر...
گروه پیشرفته این گروه از آساناها برای افرادی است که روی سیستم عصبی و ماهیچه ای کنترل زیاد پیدا کرده باشند و در تمرینات گروه دوم مهارت لازم را کسب کرده قوی باشند. پرتو جویان نباید برای انجام این تمرینات شتاب داشته باشند.این گروه آساناها باید زیر نظر استاد انجام گیرد.
تمرینات ساکن و جنبشی
حرکات تند و جنبشی اغلب از نوع حرکات انرژیکی در بدن می باشد که در پرورش ماهیچه بی اثرند اما استواری و ثبات را در ساختار جسمی تامین کرده,انرژی بلوکه شده یاخون مرده ای را که در ماهیچه ها ذخیره شده اند به گردش وا می دارد و بین پوست و ماهیچه ها هماهنگی ایجاد می کند و در نتیجه باعث تقویت شش ها و دستگاه هاضمه می گردد.
تمرینات تحرکی معمولا به وسیله افراد مبتدی انجام می شود و شامل وضعیت هایی مانند گروه پاوان موکت آسانا,سلام بر خورشید ,سلام بر ماه, گاو آهن و ...می باشند.
تمرینات ثابت و ساکن بیشتر برای افرادی است که تمرینات گروه متوسط را انجام می دهند.این تمرینات قوی هستند و بیشتر روی سیستم تنفسی و مغزی اثر دارند.تمرین هایی که در سکون انجام می شوند نیاز به توقف مدت طولانی در وضعیت تمرین دارند.تاثیر آنها مستقیما روی سیستم های داخلی بدن,غدد و ماهیچه ها است,که آرامش را در سیستم عصبی ایجاد می کنند. این گروه از آساناها پرتوجو را برای نشستن در حالت مراقبه آماده می کنند.
آگاهی : یکی از مهمترین اهداف انجام آساناها ایجاد توازنو هماهنگی در سطوح مختلف فیزیکی ,تنفسی ,روانی و روحی است.در ابتدا به نظر می رسد که آساناها تنها برجنبه های فیزیکی بدن تاثیردارند به این دلیل که سر و کار ظاهری آساناها با عضلات و اندام فیزیکی بدن است در صورتی که آساناها همراه با توسعه آگاهی هستند و اثرات آنها در تمام جوانب زندگی قابل ملاحظه می باشند.آگاهی فضای وسیعی را که شامل حرکات فیزیکی ,تنفسی, تغییرات احساسی, حرکات انرزیکی ,در نقاط مشخص بدن یا مراکز روانی می باشند در بر می گیرد.و مهم تر از همه دخالت تفکر و احساس در تمرینات است.
در واقع آگاهی,پذیرش احساس و تفکری است که در طول تمرینات به وجود می آید بدون آنکه درباره آنها قضاوت به عمل آید زیرا که هیچ چیز فی نفسه خوب یا بد نیست بلکه این خود ما هستیم که براعمال خود برچسب خوب یا بد بودن می زنیم. فکر,نوعی انرژی است چه خوب باشد و چه بد. در تحلیل نهایی انرژی نه خوب است و نه بد.این عامل مهم که باعث می شود سود بیشتری از آساناها نصیب گردد,آگاهی است.
وانهادگی : شاوآسانا باید همراه و در طول انجام آساناها تمرین شود به ویژه زمانی که پرتوجو از لحاظ فیزیکی و روانی احساس خستگی می کند .شاوآسانا می تواند کامل کننده آسانا باشد.
سلسله مراتب یوگا : بعد از تمرینات نظافتی,آساناها,تمرینات تنفسی,جدایی ذهن از امور محسوس,تمرکز پرتوجو به سوی مراقبه سوق داده می شوند.
تعادل :هنگامی که پرتوجو آساناهای مقدماتی و متوسط را انجام می دهد باید به طور جدی برنامه مدونی را برای خود تنظیم کند و توجه داشته باشد که این نکته بسیار مهم است. به عنوان مثال اگر مشغول انجام آساناهای خم شدن به جلو هستید باید متعاقب آن ,آسانای برگشت به عقب را انجام دهید.در واقع قاعده براین است که اگر تمرینی با یک طرف بدن انجام شد باید حتما همان تمرین با همان کیفیت با طرف دیگر بدن انجام شود.تا تعادل در بدن حفظ گردد.
مطالب مفید پیشنهادی:
